Học như thế nào cho hiệu quả

Trong thế giới rộng lớn của tri thức, mỗi lĩnh vực từ nghệ thuật đến khoa học đều chứa đựng hàng trăm, thậm chí hàng ngàn năm kiến thức tích lũy. Đối mặt với biển kiến thức mênh mông ấy, chúng ta cần nhận ra một sự thật: không ai có thể biết tất cả. Vậy điều quan trọng không phải là học mọi thứ, mà là biết mình cần học gì và làm sao để học một cách hiệu quả.

Câu hỏi mà chúng ta nên tự hỏi không phải là "Tôi nên học gì?" mà là "Tôi muốn trở thành ai?" và "Mục tiêu của tôi là gì?" Khi xác định được mục tiêu, bạn mới có thể quyết định nên tập trung vào những kiến thức nào

Học cái gì?

Nếu bạn muốn trở thành một lập trình viên, bạn sẽ cần đào sâu vào những vấn đề về lập trình, tìm hiểu về các chuyên ngành của phần mềm. Rồi tìm hiểu xem mình thích ngành nào để đi tiếp.

Nếu bạn muốn trở thành một doanh nhân thành đạt – vậy thì hãy tập bán hàng, tập quản lý chi phí, doanh thu, học cách triển khai của các doanh nghiệp khởi nghiệp ...

Hãy đặt câu hỏi đúng trước đã - vì điều đó là quan trọng nhất.

Alice nói với con mèo: ông hãy chỉ đường cho tôi đi.
Con mèo hỏi: cô muốn đi đâu.
Alice trả lời: tôi không biết.
Con mèo: thế thì đường nào cũng vậy thôi.
(truyện Alice ở xứ sở thần tiên)

Cách học hiệu quả

Mỗi người sẽ có một cách học phù hợp với bản thân. Tuy nhiên, với mình cách học hiệu quả nhất là phải bắt đầu từ thực tiễn. Học từ thực tiễn là như thế nào?

Xác định mình cần cải thiện gì từ thực tiễn

Mình thường sử dụng phân tích SWOT (phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, rủi ro) để tìm ra những mục tiêu gần nhất mình cần phải nâng cao, cải tiến. Để rồi từ đó xác định mình cần học gì và lộ trình học như thế nào?

• Đầu tiên, phải hiểu được mình đang mạnh và yếu điểm gì.
• Sau đó, phân tích xem mình đang có những cơ hội nào trong thời gian tới.
• Thế mạnh nào mình đang có giúp mình thành công trong các cơ hội đó. Thế mạnh nào cần phải trang bị thêm để tăng xác suất thành công.
• Những rủi ro xuất phát từ điểm yếu của mình có thể làm mình thất bại trong tình hình sắp tới. Làm gì để khắc phục?

Từ việc phân tích này, mình thường xác định ra các mục tiêu cải thiện bản thân trong ngắn hạn (3-6 tháng) và nhìn ra một lộ trình dài hơn (1-2 năm) để xác định được việc mình cần học thêm gì?

Học từ chính công việc hiện tại và những vấn đề trong cuộc sống

Môi trường làm việc

Có nhiều bạn trẻ tâm sự rằng mình không tìm thấy được cơ hội để cải thiện bản thân từ môi trường làm việc hiện tại. Riêng với bản thân, mình thường xác định rằng môi trường làm việc là nơi để cọ xát, trải nghiệm, quan sát và học hỏi. Môi trường càng có nhiều thử thách, sẽ càng có nhiều điểm để mình học nhiều hơn.

Tuy nhiên, thực tế cuộc sống đôi khi cũng sẽ rất khác biệt. Ở một thời điểm nào đó, bạn cảm thấy mình không thể đi xa hơn, vươn xa hơn từ những cơ hội hiện tại thì việc thay đổi môi trường làm việc cũng sẽ là một lựa chọn tốt.

Hơn 10 năm trước, mình cũng đã làm một điều tương tự. Ở thời điểm đó, mình có một công việc với mức benefit khá tốt. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu xa hơn và phù hợp với con đường sự nghiệp mình chọn, mình chấp nhận thay đổi sang một công ty khác dù chỉ nhận được mức lương bằng nửa mức lương ở công ty cũ.

Ở môi trường mới, mình chấp nhận mọi thử thách, mọi cơ hội để trang bị thêm kiến thức, trải nghiệm. Mình không ngại việc thay đổi công nghệ, hay chuyển đổi định hướng kĩ thuật sang bất cứ ngôn ngữ lập trình hay nền tảng mới. Mình sẵn sàng chấp nhận tất cả rủi ro để trải nghiệm thực tế. Học từ kĩ thuật đến quản lý, từ kĩ năng cứng / mềm, từ việc phỏng vấn ứng viên đến thuyết phục người ở lại, từ định hướng kĩ thuật đến khả năng code và hiểu từng dòng chi tiết mà người khác đã viết.

Mỗi môi trường làm việc đều có những thử thách khác nhau. Có thể là quy trình, có thể là vấn đề về con người ... Suy nghĩ tiêu cực về các vấn đề xung quanh sẽ không tạo cho bạn sự tiến bộ. Nếu bạn xem đó là những thử thách, bạn sẽ dồn tâm trí, suy nghĩ của mình để đem lại giá trị, thay đổi một phần của một tập thể bạn đang tham gia – làm cho nó tốt hơn. Đó chính là lúc bạn đã trưởng thành qua thực tế.

Dự án thực tiễn

Mình là một người yêu thích làm sản phẩm. Mỗi lần học một điều gì mới, mình thường dùng nó để vận dụng vào một sản phẩm, ý tưởng mà mình đã, đang hoặc sẽ làm. Đó có thể là website bán hàng của bà xã, hay một ý tưởng mới mẻ loé lên trong đầu. Nếu chỉ học với lý thuyết suông và không tạo ra giá trị, mình sẽ rất dễ quên đi kiến thức. Kiến thức kết hợp với vận dụng vào thực tiễn mới tạo ra trải nghiệm. Chỉ khi mình trải nghiệm mình mới hiểu thấu đáo về những gì mình đã học.

Khi còn là một lập trình viên rất trẻ, mình có cơ duyên được giao để quản lý và phát triển nhóm PHP ở công ty cũ. Thực tế là mình không có kinh nghiệm nào về làm việc với PHP ở thời điểm đó. Quan điểm của mình: bạn không thể dẫn dắt một nhóm nếu bạn không hiểu về cái mà người ta đang làm. Mình tự mày mò học PHP từ căn bản của ngôn ngữ đến framework PHP đầu tiên mình làm trong đời: Symfony. Để có động lực học một cách thực tế nhất (vì thời điểm đó dự án PHP của công ty cũng không có nhiều), mình bắt tay vào viết những dòng đầu tiên của Mindimize – một dự án startup để giúp lưu trữ và cấu trúc hoá kiến thức cá nhân. Dự án này là một trong những trải nghiệm tuyệt vời nhất và mang lại cho mình nhiều điều đáng học từ quá trình khởi nghiệp.

Khi lao vào làm một sản phẩm thực tế, bạn sẽ phải suy nghĩ rất nhiều về mỗi dòng code viết ra, từng đồng tiền bạn phải chi. Setup một nhóm – suy nghĩ về cách làm việc thế nào cho hiệu quả. Công cụ giao tiếp thế nào, quy trình phát triển ra sao, setup hạ tầng như thế nào … Có những lúc bạn biết mình lựa chọn giải pháp sai lầm, phải trả giá bằng 1 khoản tiền/ thời gian không nhỏ. Tuy nhiên, đó là trải nghiệm mà bạn học được. Nó xứng đáng với điều bạn đã bỏ ra.

Ngôn ngữ lập trình hay 1 kĩ thuật chi tiết chỉ là một phần rất nhỏ của những điều cần phải học khi bạn lăn xả vào một bài toán và ý tưởng thực tế. Thực tế chính là người thầy quý giá mà bạn phải trân trọng. Mình không phủ nhận vai trò của những người thầy, sách vở và lý thuyết đã được nghiên cứu và tổng hợp lại. Tuy nhiên, lý thuyết suông thì không mang lại giá trị – đặc biệt là giá trị cho bản thân bạn. Bạn cần kết hợp cả lý thuyết và thực tế để đem lại một trải nghiệm cho chính mình.

Một số tip để học nhanh và hiệu quả

Đây chỉ là một số tip mình đã vận dụng và cảm thấy nó hiệu quả đối với bản thân. Mình hy vọng nó cũng hữu ích cho các bạn

• Thường hay follow những chuyên gia trong các mảng mà mình đang hướng đến (hoặc quan tâm) trên các mạng xã hội.
• Đọc sách và tích lũy kiến thức. Ghi lại những điều mình có thể vận dụng được từ sách vào cuộc sống.
• Sử dụng mindmap hoặc lối tư duy theo kiểu mindmap: liên kết kiến thức mới với cái mình đã biết để củng cố lượng tri thức đã có.
• Dành cho mình một quỹ nhỏ để đầu tư cho việc nghiên cứu và học tập. Có thể là mua tài khoản để học 1 khóa học cụ thể, mua trang thiết bị để vọc …
• Vận dụng vào thực tế càng nhiều càng tốt. Nếu là một lập trình viên, bạn có thể phát triển dự án nguồn mở hoặc tham gia đóng góp trong một số dự án nguồn mở cũng là một cách học đào sâu vào thực tế.
• Kiên nhẫn, chịu khó mày mò và luôn quan sát mọi thứ với ánh mắt tò mò của một đứa trẻ. Luôn đặt câu hỏi và tư duy ngược lại những gì đã biết để làm mới kiến thức của mình