Làm việc trong hạnh phúc

Ai trong chúng ta cũng có một công việc. Tuy nhiên, công việc có đem đến cho ta những giây phút hạnh phúc hay không lại là một câu chuyện khác. Có người cảm thấy công việc rất thú vị. Có người lại cảm nhận rằng công việc rất áp lực. Có người đắm chìm trong công việc, nhưng cũng có người muốn quên đi công việc để được an yên.

Vậy bản chất của công việc là gì? Tại sao nó lại làm chúng ta áp lực hay vui vẻ? Trong bài viết này mình muốn chia sẻ một góc nhìn của mình về điều đó.

Công việc là gì?

Công việc là vai trò, trách nhiệm mà ta cần thực hiện để đạt được một giá trị nào đó. Hiểu theo cách này, tất cả mọi thứ xung quanh ta đều là công việc. Làm cha mẹ là một công việc, làm nông là một công việc, lập trình là một công việc ...

Vậy tại sao mình chán một công việc nào đó?

Bản chất của một công việc là vai trò - trách nhiệm và quyền lợi. Khi một nhân viên chán nản với một công việc, thường không phải vì vai trò đó làm họ không hứng thú, mà chủ yếu do những yếu tố họ kỳ vọng về con người, môi trường, văn hóa, phúc lợi ở môi trường làm việc. Khi một người cha, người mẹ cảm thấy áp lực với việc nuôi dạy con cái là vì con cái họ không đạt được mong đợi như kỳ vọng.

Khi kỳ vọng không đạt được, con người sẽ có xu hướng tạo ra những áp lực cho bản thân. Chính điều nay tạo ra stress và rất nhiều hệ lụy khác.

Mình nên làm gì khi rơi vào tình trạng chán nản với công việc?

Trong quá trình đi làm, mình cũng không ít lần phải đối mặt với những cơn khủng hoảng như vậy. Ở những thời điểm đó, mình thường tự review lại những câu hỏi cho bản thân mình:

• Những tác nhân hiện tại trong công việc có ảnh hưởng đến nguyên tắc sống của bản thân mình hay không? Công việc này có ý nghĩa thực sự đối với mình không?
• Bản thân mình đang mong muốn điều gì và mục tiêu trong tương lai của mình có đáp ứng được với công việc hiện tại không?
• Trong những thử thách mình đang gặp phải, thì điều gì mình có thể thay đổi được và điều gì nằm ngoài tầm kiểm soát?

Mình tự trả lời những câu hỏi này để từ đó đưa ra kế hoạch hành động từng bước và điều chỉnh lại những kỳ vọng của bản thân. Mục tiêu là mình cố gắng làm tốt nhất điều mình có thể thay đổi được. Có đôi khi điều tốt nhất đó chính là thay đổi công việc, hoặc cũng có khi là thay đổi góc nhìn của bản thân để thấy mọi thứ nhẹ nhàng hơn và làm tốt nhất điều mình có thể làm.

Làm sao để công việc luôn thú vị?

Khi hiểu được bản chất của việc chán nản với công việc là do kỳ vọng. Vậy cách để chúng ta làm cho công việc thú vị đó là: thay vì đặt một kỳ vọng quá lớn và muốn thay đổi nó trong một ngày, hãy cố gắng đạt được nó qua từng cột mốc nhỏ như một phần thưởng thú vị. Song song đó, tự nâng cấp bản thân và trải nghiệm của chính mình để đạt được những mục tiêu và cột mốc xa hơn.

Xây dựng một cơ chế gamification của chính mình

Gamification được hiểu như một cách để biến cuộc sống mình thành trò chơi với cơ chế và phần thưởng thú vị để tạo ra động lực. Mình thường nhìn lại những mục tiêu của công việc và đặt ra những cột mốc cao hơn. Tạo ra những thử thách mới để khám phá bản thân. Khi có thử thách, có mục tiêu mình sẽ có nhiều năng lượng hơn và không bao giờ cảm thấy nhàm chán.

Không ngừng nâng cấp bản thân, và đừng giới hạn vai trò của mình

Trong công việc, kiến thức - kinh nghiệm và trải nghiệm là cần thiết. Để có được những điều này, ngoài tập trung cho chuyên môn chính, việc vượt ra khỏi vùng an toàn và khám phá những kiến thức mới, trải nghiệm mới là cần thiết.

Lúc mình còn là một lập trình viên trẻ, khi tham gia vào dự án mình luôn muốn thử đặt mình vào vai trò của nhiều vị trí để thấy được bức tranh toàn cảnh của dự án. Mỗi khi làm một tính năng, mình tự hỏi: tính năng này tạo ra giá trị gì? tại sao phải làm nó? ở góc nhìn về kĩ thuật, sản phẩm, business có những điểm nào phải quan tâm? ... Sẽ có rất nhiều những câu hỏi ngô nghê, những điều ngu ngơ mình phải khám phá ở những bước đầu tiên. Rồi từ từ, với kiến thức, trải nghiệm và những câu trả lời được khám phá đó thông qua thực tế công việc sẽ biến mình thành một con người dày dặn, trưởng thành.

Tạo ra trải nghiệm "phiêu" (flow) cho bản thân

"Phiêu" là cảnh giới cao nhất trong công việc. Ở trạng thái đó bạn hoàn toàn tập trung và đắm chìm trong những dòng chảy của suy nghĩ và hành động. Nó giống như thiền trong tôn giáo. Phiêu chính là trải nghiệm thiền trong công việc.

Làm sao để có được trải nghiệm "phiêu"?

Trạng thái phiêu sẽ có được khi bạn tập trung vào việc hoàn tất công việc ở từng bước nhỏ, mỗi bước là một thử thách lớn hơn một chút. Mỗi bước là một lần nâng cấp của thử thách, và bạn nhìn thấy được mình đang có tiến triển. Mỗi bước tiến lên (hay lùi lại) là một khám phá mới hơn, thú vị hơn.

Để có được trạng thái này, bạn sẽ cần thiết kế công việc theo hướng tiếp cận tương tự. Việc chia nhỏ một công việc cần hoàn thành theo nhiều cấp độ nhỏ và đạt được nó. Từ đó self-reflect xem ở mỗi bước mình học được gì, điều gì cần làm tốt hơn. Rồi từ đó lại tiếp tục thiết kế công việc để được phiêu tiếp tục. Và bạn sẽ làm điều này trong từng hơi thở của công việc hàng ngày.

Tìm ra ý nghĩa của công việc

Khi làm bất kì công việc gì, mình nên hiểu rõ ý nghĩa của công việc này đối với bản thân, gia đình, bạn bè, xã hội. Việc kết nối công việc với một điều lớn lao hơn sẽ tạo cho mình nhiều động lực và giúp mình giữ được niềm đam mê.

Khi làm một công việc mà không hiểu được tại sao mình làm nó, nó mang lại giá trị gì thì bạn đã mất đi một động lực rất lớn cho bản thân mình rồi.

Quan sát và làm mọi thứ với tâm thế của một đứa trẻ

Điều giúp mình luôn cảm thấy tươi mới là việc mình thích quan sát và khám phá mọi thứ xung quanh như một đứa trẻ. Mình chấp nhận thử thách. Chấp nhận cả thất bại và thành công để trưởng thành hơn.

Lúc còn nhỏ, thất bại là chuyện được chấp nhận dễ dàng. Càng lớn lên, con người có xu hướng từ chối chấp nhận thất bại của bản thân. Mà cuộc sống thì không dễ dàng như vậy. Thất bại hay thành công đều là một món quà. Ta sẽ học được rất nhiều điều từ chúng.

Trên đây là những điều mà tự bản thân mình đã và đang trải nghiệm để làm cho công việc luôn thú vị. Hy vọng nó cũng mang lại cho bạn một góc nhìn thú vị.

Trân trọng!